2,1 <1> Et cum aperuisset sigillum septimum, ] <factum est silentium in coelo, quasi media hora.>

2 Per hoc septimum sigillum quidam intelligunt mysterium ultimi iudicij per Christum iudicem exercendi, ubi item aperiuntur scripturae de hoc loquentes, adeoque de consummatione saeculi.

3 Psalmi quidam de particularibus dei iudicijs adversus impios compositi sunt, quae tamen ultimi illius iudicij typi sint, quemadmodum 76, 97, & quidam alij. Item Esa. 66. Dan. 12. Iohel. 3. Zeph. 1. Zach. 14. Malach. ultimo.

4 Qui loci etiamsi de particularibus quibusdam dei iudicijs iuxta historicum sensum loquantur, maxime tamen in eum diem, in ea tempora quadrant, quando ulturus est dominus populum suum de manibus Antichristi, adeoque in ultimum generale iudicium breui eam ultionem sequuturum: quando omnium magnificentissime aduersus sathanae regnum in uniuersum potentiam suam exerturus est. 5 De quo Christus seruator noster Matth. 13 & 25. Praeterea Iohan. 5. & apostolus Paulus 1. Cor. 15. 1. Thess. 4. & 5. Item 2. Thess. 2. Item 2. Pet. 3.

6 Consequenter silentium intelligunt iam cessare à clamore, quo petebant uindictam, supra cap. 6. animae interfectorum, uidentes iudicium domini iustum in eos & meritas luere poenas.

7 Porrò mediam horam satis esse ad significandam pacem hanc & quietem, adeoque ad disiunctionem eorum quae de septem sigillis dicta sunt, & quae iam quasi nouo sequuntur exordio.

8 Verum Diuus Augustinus per dimidiam horam, initium quietis aeternae significari putat, quod septenarius numerus quietis sit, ut Gen. 2. cap.

9 At Beda, post quem alij quidam, per dimidiam horam, tempus illud medium inter Antichristi interitum, & aduentum Christi ad iudicium.

10 Ad quod facere uidetur illud Danielis 12. cap. Beatus qui expectat, & peruenit ad dies 1335.

11 Quod iuxta Beatum Hiero. intellegitur de 45. diebus qui superant mediam hebdomadam, qua duratura sit ultima persequutio, post quorum finem dominus & saluator in sua maiestate uenturus sit.

12 Igitur secundum illorum sententiam apud Danielem per 45. dies, qui superant mediam hebdomadam, & hoc loco per mediam horam, incertum tempus aduentus domini etiam post occisum Antichristum significatur, iuxta illud Matth. 25. Media autem nocte clamor factus est.

13 Item, De <p. 29 r> die et hora nemo scit.

14 Item, Non est uestrum nosse tempora uel momenta &c.

15 Sic 1. Thessa. 5. Dies domini sicut fur in nocte.

16 Qua in re insigniter falsi sunt proximis annis, & alios fefellerunt Anabaptistae, certum annum, diem, & horam finis mundi ex reuelatione spiritus, ut iactabant, praescribentes, quod tamen tempus iam praeterijt.

17 Sunt item qui per hanc mediae horae quietem, intelligunt pacem à Constantino datam ecclesijs, & libertatem factam publica construendi oratoria, ac publice docendi Euangelium.

18 Nicolaus de Lyra refert ad persequutionem Iuliani Apostatae, qui ecclesias Christianorum occlusit, & publice psallendi ritum prohibuit, quae tamen persequutio quasi media hora durarit. 19 Quando breui adeo tempore regnauit, nimirum anno uno & mensibus sex, secundum Hieronymum. 20 Nam bellum Persis inferens occiditur.

21 Tanta est in hoc loco exponendo diuersitas, ut quem potissimum sequaris, non facile uideas.

22 Mihi autem uidetur iam rursus nouo ordine ab exortu regni Christi, uarios ecclesiae narrare euentus.

23 Proinde silentium referri ad ea quae interim tacitus adornabantur, & futuris euentibus adparabantur, nimirum angelos paratos, & futuro operi accinctos adstare. 24 Deinde tubas illis dari.

25 Iam alium angelum sacris operaturum aduenire, altari adstare, suffitum facere, & suaue coram deo patre olere sanctorum preces per Christum oblatae.

26 Quae omnia summo interim silentio Iohan. fieri cernit, quasi media illa hora, qua significari uidetur tempus illud à Christi ascensu, quo discipuli domini unà cum sanctis muleribus et Maria matre domini in coenaculo occlusi, propter metum Iudaeorum, orantes cum ieiunio & lachrymis expectantes promissum patris, spiritum & uirtutem ex alto, quemadmodum Christus iusserat, Act. 1. Item Act. 4. ubi prohibentur apostoli loqui verbum, reuersi ad suos orant, Domine tu qui fecisti coelum & terram.

27 Item post lapidatum Stephanum, facta magna persequutione in ecclesia Hierosolymis, omnes dispersi sunt per regiones Iudaeae & Samariae praeter apostolos, Act. 8. & perambulauerunt usque Phoenicen & Cyprum & Antiochiam, nemini loquentes verbum, nisi solis Iudaeis.

28 Igitur dum ecclesia in silentio agit, & res suas cum precibus ac lachrymis domino commendat, & Iudaei interim actum putant de Euangelio, Christus summus sacerdos orationes ecclesiae coram patre offert.

3,1 <2> Et uidi septem angelos stantes in conspectu dei. ]

2 Nascenti ecclesiae prospera nunciat Iohannes. 3 Stantes, promptos atque paratos significat, ad iussa dei capessenda, ociusque perficienda.

4,1 <2> Et datae sunt illis septem tubae. ]

2 Tubarum multiplex usus est, inter quos ille quoque unus est, quod potestas publica leges et sententias latas, ad tubarum clangorem publicare soleat, & in uulgus proclamare. 3 Illud officij & hic angelis Iohan. tribuit, per quos tamen apostolos & uerbi ministros intelligunt.

5,1 <3> Et alius angelus uenit. ] <& stetit ante altare, habens thuribulum aureum:>

2 Hunc Christum intelligunt, qui est sacerdos in aeternum, qui semetipsum per spiritum sanctum obtulit deo patri pro nobis hostiam in odoris suauitatem, Heb. 9.

3 Porrò per altare aureum, thuribulum aureum, atque incensum. 4 Alludit ad tabernaculum, quod ad exemplar coelestium, Mosi in monte commonstratum & fabrefactum, Heb. 8. cap.

6,1 <3> Et data sunt ei incensa multa, ut daret de preca. ] <de orationibus <!> sanctorum omnium super altare aureum, quod est ante thronum. 4 Et ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum de manu angeli coram deo.>

2 Hic habes summum sacerdotem & mediatorem, per quem ecclesiae preces & oblationes deo patri gratae sunt.

3 Atque hoc loco uides arma ecclesiae, quibus tuta ab aduersaria potestate consistere queat, nimirum preces igne adflictionis accensas, et per Christum oblatas.

4 Thuribulum aureum, fides syncera, uelut aurum igni probata, & aduersario cedere nescia.

5 Fumus ardentem fidei adfectum significat, iuxta illud Psal. 141. Dirigatur oratio mea sicut incensum &c.

6 Quales erant patrum pro adimplendis promissio= <p. 30 l> nibus Abrahae ac Dauidi de regno Messiae accelerando & prouehendo. 7 Quales & hodie piorum sunt, dum orant, Adueniat regnum tuum. 8 Huiusmodi uero ardens & assidua piorum precatio, iuxta Iaco. in epist. coelos penetrat.

7,1 <5> Impleuit illud de igne altaris & misit in terram. ]

2 Id quod factum die pentecostes memorat Luc. Acto. 2. cap. 3 Et in hunc quoque sensum Petrus ibidem Iohelis prophetiam interpretatur. 4 Videtur autem Iohannes alludere ad illud Esa 6. cap. In manu eius carbo uiuus, quem forcipe tulerat de altari. 5 Porrò per hoc significatur, non nisi igni coelesti ministros Euangelij idoneos reddi posse.

8,1 <5> Et facta sunt tonitrua & uoces & fulgura & terraemotus. ]

2 Habet quiddam simile exordium Euangelicae praedicationis cum initio promulgationis legis, Exo. 19. cap.

3 Hinc et Lucas sonum et uentum uehementem & commotum locum memorat Act. 2.

4 Id quod etiam autor epist. Heb. cap. 12. 5 Cuius, inquit, uox mouit terram tunc, nunc autem repromittit dicens, Adhuc semel & ego movebo non solum terram sed & coelum &c.

6 Significatur uero huiusmodi metaphoris hyperbolicis potentia uerbi, qua cuncta quae se aduersus dei scientiam extollunt commoliuntur, quemadmodum Paulus in 2. Cor. 10. cap. 7 Est enim omni tonitru, fulgure, ac terraemotu horribilior sermo dei uiuentis.

8 Id quod ex eo adparet, ubi loquente domino sua uerba, perterriti ac pauore concussi, steterunt procul dicentes Mosi, Loquere tu nobis &c.

9 Non loquatur nobis dominus, ne forte moriamur, Exod. 20. cap.

10 Huc pertinet quod autor epist. ad Hebr. cap 4. Viuus est sermo dei &c.

11 An non uisae sunt ingens & horribile tonitru uoces illae Petri, ubi post acceptum coelitus spiritum ait ad plebem, Iesum a Nazareth uirum adprobatum à deo in uobis uirtutibus & prodigiis &c. 12 Hunc per manus iniquorum affigentes interemistis. 13 Quibus auditis compuncti sunt corde & dixerunt, Quid faciemus, uiri fratres? &c.

14 Similiter & quae Stephanus Act. 7.

9,1 <7> Et primus angelus tuba cecinit & facta est grando. ]

2 Quidam per septem tubas, intelligunt septem grauissima dei iudicia, usque ad ultimum & finale iudicium, nimirum à diluuio repetendo atque deinceps usque ad septimum & ultimum.

3 De quibus uidebimus per ordinem.

4 Primus igitur angelus tuba cecinit iudicium originalis mundi, nempe diluuij, confusionis linguarum & Sodomorum, de quibus Gen. 6. 11. & 19.

5 Vnde Petrus in posteriore cap. 2. cohortans ut per fidei poenitentiam terribile dei iudicium declinemus, ita loquitur, 6 Si originali mundo non pepercit, sed octauum Noe iustitiae praeconem custodiuit, diluuium in mundum impiorum inducens, in quo tota Caini posteritas ad unum perijt, & civitates Sodomorum & Gomorraeorum in cinerem redigens, euersione damnauit, exemplum eorum qui impie acturi sunt ponens &c.

9,1 <7> Vnd der erst Engel bûsaunnt, vnd es ward ein Hagl.
2 Bei den Siben Bûsaûnnen verstand etlich, Siben vber aus grosse vnd schweer gericht (. vrtail das sind straffen .) gottes, biß auff das lezst vnd Endlich gericht sond[er]lich jm widerholen von Sundtflûß an vnd einandern nach biss auff das sibend vnd lezste. 
3 Das wollen wir nûn der Ordnung nach besehen: 
4 Der Erst Engel hat das gericht oder straff, der erstten vrsprûngelichen welt, mit der Bûsaûnnen aûffblasen. Nemblich der Sundtflûß, Zerstreûung vnd verwirrûng der sprachen, vnd der Sodomittenn, von diesen in ersten bûech Mosi: am 6. 11. vnd 19: cap: 
5 Dannether vermant Petrus in der Andren Epistl am 2: cap. das wir dûrch die pûeß des glaûbens das er = <102 v> schrocken vrtail gottes. vmbwenden vnd spricht xx [1] 6 vnd (. Got.) hat der vorigen welt nit verschond sonder bewaret den Noah ein prediger der gerechtigkait xx achttet, vnd fûertte jm Sundtfluß vber die xx in welchem die Nachkomen Chain all biss auff Ainen vmbgiengen. vnd die stat Sodoma vnd Gom xx zû äschen gemacht. vmbkert vnd verdampt, Denen damit ein Exempel gesazt, die zûkûnftig got xx wûrden,

[1] Verso-Seite war bei meiner Kopie rechts beschnitten, Unleserliches durch "xx" gekennzeichnet.

10,1 <7> Facta est grando & ignis mixta sanguine. ]

2 Hoc satis patet ex historia diluuij & Sodomorum.

11,1 <7> Et tertia pars arborum concremata est & omne foenum. ]

2 Arborum & foeni nominibus, homines in scriptura significari uel ex Psal. 1. & Esa. cap. 40. clarum fit.

3 Porrò pars hominum tertia perijt, siue ad diluuium, siue ad Sodomorum incendium respicias.

4 Si ad diluuium, certum est totam Caini posteritatem, qui e tribus Adami filijs, quos scriptura memorat, primus fuit, ad unum perijsse.

5 Si uero ad Sodomorum incendium, constat Sodomos posteritatem esse Cham, tertij filij Noah, Gen 10.

6 Praeterea & alia quoque ratione tam hij qui in diluuio, quàm qui incendio perierunt, tertia pars hominum dicuntur. 7 Nam sunt quidam iusti qui poenitentiam alijs praedicant.

8 Alij iniusti quidem sunt, sed audientes uerbum comminationis & cohortationis, ad deum per poenitentiam conuertuntur, & iusti fiunt.

<p. 30 r> 9 Tertia uero pars sunt iniusti, peccatores, qui uerbum cohortationis contemnunt & impoenitentes permanent, imò peccatum suum praedicant, laetantur quoque cum male fecerint, & exultant in rebus pessimis.

10 Verum ut ad ecclesiam noui testamenti haec referamus, primo angelo tuba canente facta est grando & ignis, id quod Petrus ex Iohele Act. 2. interpretatur, ut paulò ante diximus, referendum esse ad Iudaeos praedicationi apostolorum pertinaciter resistentes, quo tandem diuinam in semetipsos ultionem ob contemptam dei admonitionem prouocantes, inauditas inciderunt calamitates.

11 Id quod per sanguinem & ignem & fumum in Iohele significatur cap. 2. 12 Quo etiam pertinere uidentur quae in Zephonia cap. 1.

13 Simul enim alludit Iohan. ad portenta illa siue in diluuio, siue in Sodomis, siue etiam in Aegypto facta, quemadmodum & alijs locis scriptura solet ad huiusmodi alludere.

14 Et tertia pars terrae, & tertia pars arborum &c.

15 Grandem calamitatem futuram mortalibus, praecipue Iudaeorum genti, consilium dei in se spernentibus, minatur, nimirum fame, gladio, & peste perituros ostendens: quae per grandinem, sanguinem & uaporem fumi accipimus apud Iohel.

16 De grandine & sanguine per se satis quidem manifestum.

17 Porrò uapor fumi aerem pestilentem significat.

18 Ad huiusmodi uero portenta, pij firmantur in fide, ubi experimento discunt deum suo uerbo, quemadmodum pollicitus est, adesse.

19 Deinde & peccatores, qui sanabiles sunt in populo, à uesanis erroribus resipiscentes, timorem dei concipiunt.

20 Tolluntur denique impij ut pietati locus detur.

21 Quod uero tertia pars perit, duabus saluis, significari mihi uidetur, id quod per Psal. dicitur, Misericordia eius super omnia opera eius.

22 Et ut Iacobus in epist. ait, Misericordia superexaltat iudicium.

12,1 <8> Et secundus angelus tuba cecinit & tanquam mons magnus. ] <igne ardens, missus est in mare, & facta est tertia pars maris, sanguis:>

2 Secundus angelus, ut quidam exponunt, iudicium submersi Pharaonis, cum electis proceribus & uniuersa uirtute bellica, cecinit.

3 Mons magnus & ardens, Pharao est aduersus populum dei furore incensus.

4 Porrò tertia pars hominum, hoc loco Aegyptij sunt, posteritas Cham ex Mitzraim, Gen. 10. & Psal. 78. 5 Et percussit omne primogenitum in terra Aegypti; primitias omnis laboris eorum in tabernaculis Cham.

6 Item tertia pars hominum pro impoenitentibus ad uisa portenta.

<9 & mortua est tertia pars creaturae eorum quae habebant animas in mari, & tertia pars nauium interijt.>

7 Tertia uero pars nauium, quod Aegyptus tota ferè aquis innatet, ut Geographi tradunt.

8 Tertia pars maris facta est sanguis, iuxta illud Psal. 78. 9 Conuertit aquas eorum in sanguinem, & occidit pisces eorum.

10 Verum ut ad Euangelicae praedicationis tempora referamus, conabimur.

11 Per montes regna in scriptura significari, uel ex Esa. cap. 2. manifestum fit, Erit praeparatus mons domini &c. atque aliquot locis in Psalmis. Sic & per mare robur ac potentia nonnumquam, ut apud Esa. cap. 23. Fortitudo maris dicens &c.

12 Videtur igitur mihi regnum aliquod potentissimum, quod sibi monarchiam super alia mundi regna uendicet, hoc loco per montem significari: quod tamen ab alio regno quodam fortiori, prorsus uelut mons à mari absorbendum sit.

13 Hoc quod pulchre de regno Romanorum omnium fortissimo inter mundi regna, & regno coeli, quod Christi est, apud Danielem cap. 2. & 7. delineatur. 14  Et Christus Matth. 12. Cum fortis armatus &c. <Stelle falsch: Lk. 11, 21!> 15 Item Iohan. 12. Nunc princeps huius mundi eijcietur foras. 16 Praeterea 17. <richtig: 16> eiusdem, Confidite, ego uici mundum.

17 Igitur secundus iste angelus laeta nunciat ecclesiae, nempe regnum huius mundi, regno Christi cessurum, & uelut à mari fastissimo <sic!> absorbendum.

18 Mons igni ardens, hoc est ira & furore aduersus Christi regnum incensus, quemadmodum de Paulo dicitur, quod erat spirans minarum & caedis in discipulos domini, Act. 9.

19 Tales fuerunt in uniuersum cum Iudaeorum tum Gentium pontifices, qui Romanorum & Caesares & praesides ad persequendum Christianos inflammabant, <p. 31 l> quemadmodum Acta apostolica testantur.

20 Facta est tertia pars maris sanguis: ipsis furore percitis et in se inuicem saeuientibus, quemadmodum Midianite Iudicum 7. cap. & quemadmodum supra de Romanis principibus diximus, qui mutuis inter se caedibus ac bellis intestinis Romanum imperium, magis quàm ulla uis externa, labefactarunt.

21 <9> Et mortua est tertia pars eorum quae habebant animas in mari. <& tertia pars nauium interijt.>

22 Hoc est bona pars bellicae uirtutis, quae classibus marinis belligeratur, perit. 23 Nam terra marique mutuo se conficiunt Romani ciues, ut historiae tradunt.

24 Et tertia pars nauium interijt, hoc est classes maritimarum copiarum, quibus nauale bellum exercetur.

25 Possunt etiam per naues haud ineleganter significari principes, sapientes, ac rerum publicarum rectores, quos dominus aufert e populo quem uult perire, Esa. 5.

13,1 <10> Et tertius angelus tuba cecinit, et cecidit È coelo stella. ]

2 Tertius angelus, ut illi de quibus supra tradunt, iudicium de excindendis gentibus in terra Chenaan, quae & ipsae posteritas Cham Gen. 10. cecinit. 3 Praeterea et impoenitentes, quando iam terror aduentantis populi circumuicinas regiones deserti inuaserat, quemadmodum adparet in historia exploratorum, & hist. Bileam.

14,1 <10> Stella ardens tanquam facula. ]

2 Ira dei aduersus Gentium impoenitentiam accensa, quod misericordiam dei non implorarent, sed magis ad resistendum populo dei se armarent, quo in sua malicia diutius perdurarent.

15,1 <11> Nomen stellae absinthium. ]

2 Cuius succus uomitum extorquet, quemadmodum phisici tradunt: sic terra euomit gentes illas, Leuit. 20. cap.

16,1 <11> <& facta est tertia pars aquarum in absynthium: &>  Multi homines mortui sunt de aquis. ] < quia amarae factae sunt.>

2 Consuetudo Israelis cum gentibus, facta est illis in perniciem, Exo. 23. Deut. 7. Psal. 106.

3 Porrò si ad Euangelicae praedicationis tempora referamus, uidetur mihi Iohan. prophetarum more tristia miscere laetis, quo ad timorem domini ac uigilantiam, aduersus uanam carnis securitatem, excitet pios.

4 Quid igitur si per stellam illam intelligamus haeresiarcham quempiam insignem, qui sua haeresi multis subinde haeresibus uiam paret. 5 Qualis fuit Simon ille magus Act. 8. è cuius haeresi multae subortae, ut Euseb. eccl. hist. lib. 2. cap. 13 autor est. 6 Et quales Manichaeus, Nouatus, Arrius, atque Pelagius, qui omnes insignes  haeresiarchae fuerunt, & multarum haeresum causa.

7 Iam per flumina & fontes doctrinam accipi in scripturis ex Prouer. 5. Salomonis & Euangelio Iohan. 4. et 7. cap. manifestum fit.

8 Item per absinthium doctrina praua et pharisaica, qua purus fidei sensus turbatur, & dulcor amarescit, iuxta illud Deut. 29. 9 Ne forte sit inter uos radix germinans fel & amaritudinem. 10 Huc etiam uidetur alludere Christus, ubi iubet cauendum esse a fermento pharisaeorum.

11 Et multi hominum mortui sunt de aquis.

12 Peruersa doctrina ut à Christo, qui unus uera et aeterna uita est, abducit, ita morti aeternae destinet necesse est.

13 Hinc Petrus Iohan. 6. Ad quem ibimus? Verba enim uitae aeternae habes &c. 14 Aduersus uero huiusmodi pseudodoctores plura in 2. ad Tim. & 2. Petri epistolis leges. 15 Porrò si historias reuoluimus, multis legimus haereses fuisse exitio.

17,1 <12> Et quartus angelus tuba cecinit & percussa est. ] 

2 Quartus angelus, ut illi de quibus supra tradunt, iudicium exploratorum & populi in deserto, propter murmur et impatientiam, seditionem aduersus Mosen & Aharonem, propter scortationem cum Midianitis, & propter peccatum uituli, quae summarie apud Paulum 1. Cor. 10.

18,1 <12> Tertia pars solis & tertia pars lunae. ]

2 Israeliticus populus recte solis, lunae, ac stellarum nomine accipiuntur, iuxta illud, Suspice coelum & numera stellas. 3 Sic erit semen tuum, non tam quo ad numerositatem, quàm etiam ad claritatem. 4 Et illud, Vidi solem & lunam & stellas undecim adorare me.

19,1 <12> Ita ut obscuraretur tertia pars eorum.]

2 Hic propter impoenitentiam instar <p. 31 r> filiorum Cham, Iudaei, qui perierunt, recte accipiuntur. 3 Vnde per imitationem Sodomitae, Amorrhaei & Hethaei apud Esa. 1. cap. & Ezech. 16. nominantur.

20,1 <12> Vt diei non luceret pars tertia.] <& noctis similiter.>

2 Tertia pars illius populi, non intellexerunt in mirabilibus operibus fauorem dei erga se, Psal. 106. iuxta Heb. numerum.

21,1 <12> Et noctis similiter.]

2 Prosperitate quoque terrena tanquam ingrati merito priuantur. 3 Vel, quod tota multitudo haec in qua multi boni, propter permixtos malos, dicta sit pessima, rebellis, exasperans, & multa id genus alia, adeoque propter illos multis externis malis adflicta.

4 Si uero ad Euangelicae praedicationis tempora referamus, sic nobis uidetur tertia pars solis percussa.

5 Christus sol iustitiae & candor est lucis aeternae, cuius & apostoli lux mundi ab eo dicti sunt.

6 Tertia igitur pars solis percuti, hoc est ecclypsari & deficere dicitur, ubi potissimi, hoc est qui se Christi uicarios & apostolorum loco constitutos iactant, à Christi Euangelio ad sua deficiunt dogmata.

7 Vt 

ubi Victor ecclesias orientis, propter paschae celebritatem, a communione separat: 

8 ubi Liberius in Arrianam haeresim siue metu perculsus, siue mente captus abijt: 

9 ubi Bonifacius à Phoca Caesare primatum super omnes orbis ecclesias obtinet:

10 ubi successores interpretationem scripturarum sibi soli uendicant, & quaestionum fidei determinationem:

11 ubi ciborum quorundam usum, quem Christus liberum permisit, omnibus credentibus interdicit: 

12 ubi clericis coniugium in totum, in quibusdam uero gradibus, lege dei non prohibitis, toti ecclesiae illicitum facit:

13 ubi belligerari pro patrimonio Petri, ut uocant, & alias friuolas ob causas, sibi et clero suo gloriosum ducit.

14 Atque innumera id genus, quae cum Christi Euangelio ex diametro pugnant, quibus tandem efficitur ut summi quoque imperatores, multa sibi licere putent quae minime licent Christianis principibus.

15 Ne uero extra orbitas nos currere dicant, quod defectum solis ita interpreter, ipsi nobis ansam adhoc praebuerunt in ea. 16 Solitae. de maio. & obe. ubi seipsos faciunt solem, imperatoriam uero maiestatem lunam. 17 Cur igitur ego illorum defectus non interpretarer solis & lunae defectus?

22,1 <12> Et tertia pars lunae & stellarum. 

2 Hoc est bona pars praelatorum & doctorum ecclesiae, praeterea eorum qui rem publicam gubernant, et alijs praesunt. 3 Oportebat namque episcopum alijs, non modo è uulgo, uerumetiam è clero, scientia & eruditione legis dei praestare, ut si quae fidei quaestiones inciderent, dissoluere, & succrescentes in ecclesia haereses, uerbi dei sarculo euellere posset, quemadmodum Paulus in epistola ad Titum scribit cap. 1.

4 Deinde & uitae quoque sanctimonia illum cunctos de ecclesia excellere oportebat, ut esset exemplar & forma gregis.

5 Modo nedum scientia legis dei eruditi non sunt, sed ne ferre quidem eruditos possunt, sed Trazones, Cyclopes, Harpiae, & Helluones in illorum aulas undique conuolant, bona ecclesiae, quibus eruditi & pauperes Christi fuerant alendi, uorantes.

23,1 <12> Et diei non luceret pars tertia.]

2 Quod ecclesiae Christi dignitas, gloria, & decus, propter illorum qui praesunt defectum, bona parte perierit, neque specimen quamlibet exile ueteris illius ecclesiae amplius prae se ferat: ita in omnibus ab apostolico instituto ad suas libidines deflexerunt, iuxta illud, Nomen dei per uos blasphematur inter gentes, Ezech. 36. Rom. 2. Propter quod reddit & illos contemptos, iuxta Psal. 107. & Hiob. 12. & ut sal infatuatum conculcandos Matth. 5. cap. sicut est dies hodierna.

24,1 <13> Et uidi & audiui unum angelum uolantem per medium coeli.]

2 Graece non est aquila sed angelus.

3 Item tantum bis habet uae. 

4 Quibusdam uidetur uox esse legis et prophetarum, quae comminetur poenas transgressoribus, de quibus tres tubae sequentes. 5 Nam quatuor supradicta iudicia, ante legem datam facta sunt. <p. 32 l>

6 Si uero legatur iuxta ueterem interpretem, [Audiui uocem unius aquilae.] et referatur ad Euangelicae praedicationis tempora, per aquilam, quae acutissime cernit, altissimeque & indefesse longissima terrarum spacia peruolat, intelleguntur uiri, qui ex spiritus reuelatione acutissime futura dei iudicia, propter huiusmodi haereses & impias abominationes, cernunt, & ea ecclesiae dei forti animo & indefesso studio uoceque magna ingeminant. 

7 Quales fuerunt olim Athanasius Alexandrinus, Eusebius Vercellensis, Hilarius Pictauiensis, Iohannes Chrysostomus, Cyrillus, Ambrosius Mediolanensis. Augustinus Hypponensis, & quidam alij.

25,1 <13> Vae uae habitantibus in terra.]

2 Hoc loco Vae non imprecantis (ut aliàs crebro in scripturis) sed praedicentis adeoque dolentis est. 3 Ingeminatur uero, quo magnitudinem pariter & certitudinem calamitatum, nisi resipiscant, insinuet.

26,1 <13> E caeteris uocibus tubae trium angelorum qui erant tuba canturi.]

2 Qui extremorum temporum incredibiles erant praenunciaturi calamitates, quae superiorum temporum, quamlibet graues, longe sint excessurae, iuxta saluatorem Matt. 24. & 2. Thess. 2.