CAESAR SERVIENS, BELLUM GALLICUM 5, 27
 
1 Mittitur ad eos colloquendi causa Gaius Arpineius, eques Romanus, familiaris Quinti Tituri, et Quintus Iunius ex Hispania quidam, qui iam ante missu Caesaris ad Ambiorigem ventitare consuerat; 

2 apud quos Ambiorix ad hunc modum locutus est: Sese pro Caesaris in se beneficiis plurimum ei confiteri debere, quod eius opera stipendio liberatus esset, quod Aduatucis, finitimis suis, pendere consuesset, quodque ei et filius et fratris filius ab Caesare remissi essent, quos Aduatuci obsidum numero missos apud se in servitute et catenis tenuissent; 

3 neque id, quod fecerit de oppugnatione castrorum, aut iudicio aut voluntate sua fecisse, sed coactu civitatis, suaque esse eiusmodi imperia, ut non minus haberet iuris in se multitudo quam ipse in multitudinem. 

4 Civitati porro hanc fuisse belli causam, quod repentinae Gallorum coniurationi resistere non potuerit. Id se facile ex humilitate sua probare posse, quod non adeo sit imperitus rerum, ut suis copiis populum Romanum superari posse confidat. 

5 Sed esse Galliae commune consilium: omnibus hibernis Caesaris oppugnandis hunc esse dictum diem, ne qua legio alterae legioni subsidio venire posset. 

6 Non facile Gallos Gallis negare potuisse, praesertim cum de recuperanda communi libertate consilium initum videretur. 

7 Quibus quoniam pro pietate satisfecerit, habere nunc se rationem offici pro beneficiis Caesaris: monere, orare Titurium pro hospitio, ut suae ac militum saluti consulat. 

8 Magnam manum Germanorum conductam Rhenum transisse; hanc adfore biduo. 

9 Ipsorum esse consilium, velintne, priusquam finitimi sentiant, eductos ex hibernis milites aut ad Ciceronem aut ad Labienum deducere, quorum alter milia passuum circiter quinquaginta, alter paulo amplius ab eis absit. 

10 Illud se polliceri et iureiurando confirmare tutum iter per fines daturum. 

11 Quod cum faciat, et civitati sese consulere, quod hibernis levetur, et Caesari pro eius meritis gratiam referre. Hac oratione habita discedit Ambiorix.


Mittitur ad eos colloquendi causa Gaius Arpineius, eques Romanus, familiaris Quinti Tituri, et Quintus Iunius ex Hispania quidam, 
   qui iam ante missu Caesaris ad Ambiorigem ventitare consuerat; 


apud quos Ambiorix ad hunc modum locutus est: 
   Sese pro Caesaris in se beneficiis plurimum ei confiteri debere, 
      quod eius opera stipendio liberatus esset, 
      quod Aduatucis, finitimis suis, pendere consuesset, 
      quodque ei et filius et fratris filius ab Caesare remissi essent, 
         quos Aduatuci obsidum numero missos apud se in servitute et catenis tenuissent; 


   neque id, 
      quod fecerit de oppugnatione castrorum, 
   aut iudicio aut voluntate sua fecisse, sed coactu civitatis, 
   suaque esse eiusmodi imperia, 
      ut non minus haberet iuris in se multitudo quam ipse in multitudinem. 


   Civitati porro hanc fuisse belli causam, 
      quod repentinae Gallorum coniurationi resistere non potuerit. 
   Id se facile ex humilitate sua probare posse, 
      quod non adeo sit imperitus rerum, 
         ut suis copiis populum Romanum superari posse confidat. 


   Sed esse Galliae commune consilium: 
      omnibus hibernis Caesaris oppugnandis hunc esse dictum diem, 
         ne qua legio alterae legioni subsidio venire posset. 


   Non facile Gallos Gallis negare potuisse, 
      praesertim cum de recuperanda communi libertate consilium initum videretur. 


      Quibus quoniam pro pietate satisfecerit, 
   habere nunc se rationem offici pro beneficiis Caesaris: 
   monere, 
   orare Titurium pro hospitio, 
      ut suae ac militum saluti consulat. 


   Magnam manum Germanorum conductam Rhenum transisse; 
   hanc adfore biduo. 


   Ipsorum esse consilium, 
      velintne, 
         priusquam finitimi sentiant, 
      eductos ex hibernis milites aut ad Ciceronem aut ad Labienum deducere, 
         quorum alter milia passuum circiter quinquaginta, alter paulo amplius ab eis absit. 

10 
   Illud se polliceri et iureiurando confirmare tutum iter per fines daturum. 

11 
      Quod cum faciat, 
   et civitati sese consulere, 
      quod hibernis levetur, 
   et Caesari pro eius meritis gratiam referre. 
   Hac oratione habita 
discedit Ambiorix.