CAESAR SERVIENS, BELLUM GALLICUM 1, 14
 
1 His Caesar ita respondit: eo sibi minus dubitationis dari, quod eas res, quas legati Helvetii commemorassent, memoria teneret, atque eo gravius ferre, quo minus merito populi Romani accidissent.

2 Qui si alicuius iniuriae sibi conscius fuisset, non fuisse difficile cavere; sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret, neque sine causa timendum putaret.

3 Quod si veteris contumeliae oblivisci vellet, num etiam recentium iniuriarum, quod eo invito iter per provinciam per vim temptassent, quod Haeduos, quod Ambarros, quod Allobroges vexassent, memoriam deponere posse?

4 Quod sua victoria tam insolenter gloriarentur quodque tam diu se impune iniurias tulisse admirarentur, eodem pertinere.

5 Consuesse enim deos immortales, quo gravius homines ex commutatione rerum doleant, quos pro scelere eorum ulcisci velint, his secundiores interdum res et diuturniorem impunitatem concedere.

6 Cum ea ita sint, tamen, si obsides ab iis sibi dentur, uti ea, quae polliceantur, facturos intellegat, et si Haeduis de iniuriis, quas ipsis sociisque eorum intulerint, item si Allobrogibus satisfaciant, sese cum iis pacem esse facturum.

7 Divico respondit: ita Helvetios a maioribus suis institutos esse, uti obsides accipere, non dare consuerint; eius rei populum Romanum esse testem. Hoc responso dato discessit.

1 
His Caesar ita respondit:
   eo sibi minus dubitationis dari,
      quod eas res,
         quas legati Helvetii commemorassent,
      memoria teneret,
   atque eo gravius ferre,
      quo minus merito populi Romani accidissent.

2    
      Qui si alicuius iniuriae sibi conscius fuisset,
   non fuisse difficile cavere;
   sed eo deceptum,
      quod neque commissum a se intellegeret,
         quare timeret,
      neque sine causa timendum putaret.

3    
      Quod si veteris contumeliae oblivisci vellet,
   num etiam recentium iniuriarum,
      quod eo invito iter per provinciam per vim temptassent,
      quod Haeduos,
      quod Ambarros,
      quod Allobroges vexassent,
   memoriam deponere posse?

4    
      Quod sua victoria tam insolenter gloriarentur
      quodque tam diu se impune iniurias tulisse admirarentur,
   eodem pertinere.

5 
   Consuesse enim deos immortales,
         quo gravius homines ex commutatione rerum doleant,
            quos pro scelere eorum ulcisci velint,
      his secundiores interdum res et diuturniorem impunitatem concedere.

6    
      Cum ea ita sint,
   tamen,
      si obsides ab iis sibi dentur,
         uti ea,
            quae polliceantur,
         facturos intellegat,
      et si Haeduis de iniuriis,
         quas ipsis sociisque eorum intulerint,
      item si Allobrogibus satisfaciant,
   sese cum iis pacem esse facturum.

7 

Divico respondit:
   ita Helvetios a maioribus suis institutos esse,
      uti obsides accipere, non dare consuerint;
   eius rei populum Romanum esse testem.
   Hoc responso dato
discessit.